Το σύστημα Στανισλάφσκι είναι μεγάλη και περίεργη υπόθεση (δείτε εδώ το γιατί.) Σήμερα υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις και παρακλάδια του Ρωσικού συστήματος που ξεκίνησε ο Κονσταντίν Σεργκέγιεβιτς Στανισλάφσκι. Η δική μου επαφή με το σύστημα έγινε από την δασκάλα μου στην σκηνοθεσία Katie Mitchell που μελέτησε την τεχνική με τον Λεβ Ντόντιν, οποίος μελέτησε με τον Μπόρις Ζον, ο οποίος ήταν μαθητής του Κονσταντίν Στανισλάφσκι.
Παρακάτω υπάρχει μία επιγραμματική λίστα με κάποιους από τους βασικούς όρους του συστήματος. Τους έχω χωρίσει σε δύο κατηγορίες (πρόβα και εκπαίδευση) χωρίς να είναι αυστηρός ο διαχωρισμός αυτός. Τα εργαλεία του συστήματος εισέρχονται το ένα στο άλλο, αλληλοβοηθούμενα. Συνήθως το περιορισμένο διάστημα προβών δεν επιτρέπει να δοθεί χρόνος για την εκπαίδευση ενός ηθοποιού σε όλα τα στοιχεία του συστήματος. Για αυτό και έβαλα στην κατηγορία Πρόβας, αυτά που είναι συνήθως πιο εφαρμόσιμα στην διαδικασία της πρόβας. Για την κατανόηση των όρων χρειάζεται πρακτική εξάσκηση και μελέτη.
Για την πρόβα
Στόχος: αυτό που επιθυμώ να πετύχω ως ρόλος μέσα σε μία ενότητα/συμβάν. Η ανάγκη μου. Αφορά πάντα τον άλλον χαρακτήρα/ες στην σκηνή.
Υπερστόχος: αυτό που θέλω σε όλη τη διάρκεια του έργου.
Εμπόδιο: αυτό που πρέπει να ξεπεράσω για να πετύχω τον στόχο.
Δράση: ο τρόπος για να πετύχω τον στόχο μου. Χωρίζεται σε εσωτερική δράση, εξωτερική/σωματική δράση, λεκτική δράση.
Δραστική συνοχή (ή αλληλουχία δράσεων): το άθροισμα των δράσεων ενός χαρακτήρα για να πετύχει τον υπερ-στόχο του.
Προτεινόμενες συνθήκες: χωρίζονται σε χωρικές, χρονικές και βιογραφικές (ποιος, που, πότε.) Υπάρχουν επίσης οι Άμεσες Συνθήκες (ή ο μικρός κύκλος συνθηκών.)
Συμβάν: αρχικό, κορυφαίο, αναπάντεχο. Αυτό που συμβαίνει και με μετακινεί ως ρόλο. Αλλάζει τον στόχο και την δράση μου.
Δραστική ανάλυση: μεθοδολογία πρόβας γνωστή και ως Όρθιο Τραπέζι.
Etude: αυτοσχέδια δραματουργία. Εργαλείο μελέτης και οικειοποίησης της δραματουργίας ενός συγγραφέα.
Β πλάνο: το φορτίο που κουβαλάω ως χαρακτήρας, μέσα από τις προσωπικές προτεινόμενες συνθήκες. Επηρεάζεται και μεταβάλλεται κατά την διάρκεια του έργου.
Εσωτερικός μονόλογος: τι λέω από μέσα μου στην διάρκεια της σκηνής, και πως αυτό τροφοδοτεί την δράση μου.
Για την εκπαίδευση του ηθοποιού
Φαντασία: η ικανότητα να αντιμετωπίζω υποτιθέμενες συνθήκες σαν να ήταν πραγματικές.
Ακτίνες: ο τρόπος μη λεκτικής και εξωσωματικής επικοινωνίας στην σκηνή.
Ελεύθερο σώμα και φωνή: η επίτευξη ενός ικανού σωματικο/φωνητικού εργαλείου, απαλλαγμένο από σφιξίματα και εντάσεις.
Τέμπο-ρυθμός: ο ρυθμός μας, τόσο ο ψυχικός όσο και ο σωματικός, η ταχύτητα των πάντων γύρω μας και των όσων κάνουμε.
Συγκέντρωση – Προσοχή: η εσωτερική (συγκέντρωση) και η εξωτερική (προσοχή) δεξιότητα του/της ηθοποιού να εστιάζει ανεμπόδιστα στον στόχο και την δράση επί σκηνής.
Ψυχοκινητική (ή ψυχοσωματική): ο συνδυασμός σκέψης και πράξης. Η αρμονική συνεργασία αυτών που σκεφτόμαστε και κάνουμε.
Πίστη: η ψυχοκινητική ικανότητα του/της ηθοποιού να δεσμευτεί με ειλικρίνεια στις προτεινόμενες συνθήκες και την δράση.
Πειθαρχία: ο έλεγχος των σωματικών, ψυχικών και πνευματικών ικανοτήτων για την επίτευξη της δημιουργικής συνθήκης του ηθοποιού.
Έμπνευση: η επίτευξη μιας πλήρους δημιουργικής συνθήκης κατά την οποία οι ηθοποιοί ζούνε πραγματικά την ζωή του ρόλου στη σκηνή.
Σκηνικό ήθος: η συμπεριφορά εντός κι εκτός σκηνής ενός καλλιτέχνη.
Μικρόβιο: (ή σπόρος ενός χαρακτήρα.) Μια πυρηνική ποιότητα ενός χαρακτήρα γύρω από την οποία χτίζουμε τον ρόλο στην διάρκεια των προβών.
Βιβλιογραφία
Maria Knebel, Active Analysis, 2021,Taylor & Francis Group.
Bella Merlin, The Complete Stanislavsky Toolkit, 2007, Nick Hern Books Limited.
Katie Mitchell, The Director’s Craft: A Handbook for the Theatre, 2009, Routledge.
Nick O’Brien, Stanislavski in Practice: Exercises for Students, 2011, Routledge.
Comentarios